Nawiasu okrągłego używamy:
1) do wydzielania wypowiedzi, które uzupełniają lub objaśniają tekst główny, np. Adam mieszkał w niewielkiej wsi na Mazurach (zaledwie 3 km od Mikołajek);
2) do wydzielania wtrąconych przykładów i objaśnień, np. Łosoś jest jedną z najzdrowszych ryb, ponieważ zawiera wiele witamin (A, E i te z grupy B);
3) po literach i liczbach będących składnikami wyliczenia (możemy wówczas użyć tylko nawiasu zamykającego), np. Największą pestkę ma: a) czereśnia, b) brzoskwinia, c) śliwka.
Nawiasu kwadratowego używamy:
1) do zaznaczania wstawek autorskich w cytatach, np. Przez wiele lat mieszkał w Stanach Zjednoczonych [podkreślenie moje – A.B.], gdzie pracował przy wydobyciu ropy naftowej;
2) do sygnalizowania skrótów w cytatach (w nawiasie kwadratowym umieszcza się dodatkowo wielokropek), np. Pragnęła znaleźć się jak najdalej od męża […]. Po powrocie z wakacji postanowiła wprowadzić swój plan w życie;
3) do oznaczania zapisu fonetycznego, np. Słowo „jabłko” wymawiamy jako [japłko].
Warto dodać, że gdy podajemy dane bibliograficzne cytatu lub jego źródło, możemy użyć zarówno nawiasu okrągłego, jak i kwadratowego.
Nawias w nawiasie
Zdarza się, że musimy użyć dwóch nawiasów w odniesieniu do tego samego tekstu. W takich sytuacjach:
1) w nawias kwadratowy ujmujemy treści szersze, a w okrągły – węższe lub
2) stosujemy podwójny nawias okrągły.
Nawias a inne znaki interpunkcyjne
Gdy nawias zbiega się z innym znakiem interpunkcyjnym, stosujemy następujące zasady:
1) pytajnik, wykrzyknik i wielokropek stawiamy przed nawiasem, np. Czy ty mnie o coś oskarżasz? (Dobrze, że nie znasz całej prawdy);
3) przecinek, kropkę, pauzę i średnik umieszczamy po nawiasie, np. Miała 17 lat, gdy rodzice zdecydowali o przeprowadzce (oczywiście nie zapytali jej o zdanie);
4) gdy pytajnik, wykrzyknik lub cudzysłów odnosi się do tekstu umieszczonego w nawiasie, stawiamy go przed nawiasem zamykającym, np. Uważała, że miała rację (przecież doskonale znała „przepisy”).
Należy unikać zbiegu nawiasu otwierającego z zamykającym – dopuszczalne jest to jedynie w sytuacjach, gdy podajemy informacje o autorach cytatu, a cytat kończy się nawiasem oraz gdy bezpośrednio po nawiasie zamykającym pojawia się znak skrócenia tekstu.
Komentarze