Zasady użycia cudzysłowu

Cudzysłowu używamy jako:

1) znaku cytowania, którym wyodrębniamy wszystkie przytoczenia, np. Antoine de Saint-Exupéry pisał: „Przyjaciele są jak ciche anioły, które podnoszą nas, kiedy nasze skrzydła zapominają, jak latać”.

Należy pamiętać, że wszelkie komentarze wprowadzane do cytatu wydzielamy myślnikami i nigdy nie stosujemy podwójnego wyróżniania, czyli gdy tekst został wyróżniony za pomocą kursywy, nie używamy wówczas dodatkowo cudzysłowu;

2) znaku wyodrębniającego wyrazy: użyte ironicznie, np. Ta okropna budowla od lat „zdobi” nasze miasto, i obce stylistycznie (dotyczy to w szczególności użycia wyrazów i wyrażeń potocznych w stylu naukowym), np. Zwróćmy uwagę na to, że autor skupia się na opisaniu więźniów należących do „grypsujących”;

3) znaku wyodrębniającego niektóre nazwy własne: przezwiska, kryptonimy organizacji, mniej znane pseudonimy, jednostki wojskowe oraz nazwy własne instytucji lub obiektów, które występują na końcu wielowyrazowych nazw opisowych, np. czołg „Rudy”, Fabryka Cukierków „Pszczółka”.

Ponadto cudzysłowu można użyć przy zapisie tytułów książek oraz ich części, wierszy, artykułów, obrazów, filmów, utworów muzycznych, rzeźb, programów telewizyjnych i radiowych (w tych przypadkach możliwe jest również zastosowanie kursywy).

Inną kwestię stanowią tytuły gazet, czasopism i serii wydawniczych, które najczęściej umieszcza się w cudzysłowie.

Zbiegnięcie się cudzysłowu z innym znakiem interpunkcyjnym

Gdy dochodzi do zbiegnięcia się cudzysłowu z innym znakiem interpunkcyjnym, musimy zachować odpowiednią kolejność zapisu tych znaków:

1) cudzysłów i kropka – kropkę umieszczamy zawsze po cudzysłowie zamykającym.

Zdarza się, że przed przytoczeniem obcego cytatu w postaci zdania pojawia się odautorska zapowiedź cytatu zakończona dwukropkiem, po którym następuje cytat w cudzysłowie – jeśli przywoływany tekst jest zakończony w oryginale kropką, wówczas ją pomijamy i wstawiamy dopiero po cudzysłowie, np. Napoleon powiedział: „Cierpienie wymaga więcej odwagi niż śmierć”.

2) cudzysłów i znak zapytania – znak zapytania stawiamy przed cudzysłowem zamykającym, gdy odnosi się on do treści wyrażenia zawartego w jego obrębie, np. „W takiej sytuacji zawsze przypominam sobie słowa Gałczyńskiego: Ile listów, ile rozstań ciężkich godzin w miastach wielu?”, lub po nim, gdy dotyczy całego zdania, np. Jak rozumiesz słowa: „Być albo nie być. Oto jest pytanie”?

3) cudzysłów i wielokropek – jeśli tekst został urwany, wielokropek stawiamy po cudzysłowie (w tekstach naukowych wielokropek stawiamy po cudzysłowie i umieszczamy w nawiasie kwadratowym – przyjmuje on wówczas taką formę […]), np. „Nic dwa razy się nie zdarza”… te słowa pochodzą z wiersza Wisławy Szymborskiej.
Natomiast jeśli wielokropek jest częścią cytowanego tekstu, cudzysłów umieszczamy po nim, np. Któż nie zna wezwania: „Razem, młodzi przyjaciele!...”.

Komentarze